Resort dostrzega potrzebę podwyższenia rekompensat dla świadków w sądach

Według zamierzeń resortu kwota takiej rekompensaty miałaby wzrosnąć z 86 do 225 zł. "Obecnie obowiązujący maksymalny pułap zwrotu utraconego zarobku nie sięga zatem nawet połowy równowartości wynagrodzenia minimalnego" - przyznał Myrcha w swoim piśmie zamieszczonym we wtorek na stronie Biura RPO.

O zwiększenie rekompensat dla świadków Rzecznik Praw Obywatelskich apelował wielokrotnie. Poprzedni RPO, a obecny szef MS Adam Bodnar, który jeszcze w 2019 r. wskazywał, że "w zakresie kosztów, które musi ponieść wezwany do stawiennictwa świadek, przepisy zarówno postępowania cywilnego, jak i karnego są obecnie nieprzystające do rzeczywistych warunków społeczno-gospodarczych".

W 2020 r. po tych apelach projekt nowelizacji Kodeksu postępowania karnego oraz Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych przygotowała senacka komisja ustawodawcza. "Przyjęty 17 grudnia 2020 r. senacki projekt nie został jednak uchwalony przez Sejm" - przypomniało Biuro RPO.

Jak przypomniano na stronie Rzecznika przepisy przewidują zwrot kosztów stawiennictwa świadka w sądzie lub na wezwanie prokuratora. "Gdy świadek pozostaje w stosunku pracy, przeciętny dzienny utracony zarobek oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu należnego pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego za urlop. Przepisy wprowadzają górną granicę należności dla świadka, która wynosi równowartość 4,6 proc. kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe" - zaznaczono.

"W 2025 r. kwota bazowa wynosi 1878,89 zł, co oznacza, że maksymalna kwota zwrotu kosztów stawiennictwa świadka wynosi 86,43 zł brutto" - wskazano na stronie RPO.

Tymczasem - jak wskazał RPO - świadek ma obowiązek stawić się na wezwanie. "Inaczej dany organ może nałożyć na niego karę do 3 tys. zł, zatrzymać i przymusowo doprowadzić, a nawet ukarać porządkową karą aresztu" - dodał.

"Doliczając dojazd do sądu, czas oczekiwania na rozprawę, oczekiwanie na wezwanie do złożenia zeznania, uniemożliwia to świadczenie pracy przez większą część dnia" - zaznaczył Rzecznik. Kolejne pismo w tej sprawie aktualny RPO Marcin Wiącek wysłał do resortu sprawiedliwości w połowie kwietnia br.

W odpowiedzi przekazanej RPO kilka dni temu wiceminister Myrcha potwierdził, że aktualnie toczą się prace legislacyjne nad obszerną nowelizacją przepisów karnych dotyczących m.in. wyeliminowania najbardziej kontrowersyjnych, sprzecznych z normami konstytucyjnymi i międzynarodowymi regulacji wprowadzonych w ostatnich latach, za poprzednich rządów. Propozycje te zawierają także przepisy odnoszące się do kwestii rekompensat dla świadków.

"W zaktualizowanej wersji projektu zmiana (...) polega na podniesieniu kwoty stanowiącej górną granicę należności dla świadka do równowartości 12 proc. kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. (...) W projekcie proponuje się podwyższenie górnego limitu należności dla świadka z 4,6 proc. wskazanej kwoty bazowej (86,43 zł) do 12 proc. tej kwoty (225,47 zł)" - napisał Myrcha.

Jak wskazał wiceminister "proponowana nowelizacja ma na celu podwyższenie górnej granicy należności dla świadka do poziomu odpowiadającego minimalnemu wynagrodzeniu za dzień roboczy". "Jednocześnie, pozostawiona zostaje zasada, że w przypadku utracenia zarobków niższej wartości, zwrotowi będą podlegały zarobki faktycznie utracone" - dodał.

Jak zapewnił Myrcha, analogiczna zmiana ma dotyczyć także ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Z kolei - jak poinformowano - w odniesieniu do zwrotu kosztów dla świadka w postępowaniu w formie zdalnej, obecne przepisy mogą być podstawą uwzględnienia wniosków o zwrot zarobku lub dochodu utraconego z powodu konieczności uczestniczenia w czynności procesowej prowadzonej zdalnie i - w ocenie MS - interwencja ustawodawcy "wydaje się co najmniej przedwczesna". (PAP)

mja/ itm/